روغن پایه همان طور که از نامش پیدا است اولین ماده برای تولید سایر روغن ها است که در صنایع مختلف مورد استفاده قرار می گیرد.اگر شما هم علاقمند هستید در خصوص روغن پایه ، انواع روغن پایه و ویژگی ها و کاربرد های آن اطلاعات بیشتری کسب کنید؛ دعوت می کنیم در ادامه با طرح گستر پتروکیان همراه باشید.

روغن پایه چیست؟(Base Oil)

روغن پایه ماده ای است که در تمام روغن های مورد استفاده در صنعت وجود دارد و با اضافه کردن یک سری افزودنی ها و مواد شیمیایی به یک روغن جدید تبدیل می شود. مانند روغن موتور ، روغن هیدرولیک و … . در واقع مهم ترین جز تشکیل دهنده ی روانکار ها از لحاظ حجمی، روغن پایه است و از نظر وزنی به طور متوسط بیش از نود و پنج درصد فرمولاسیون یک روانکار را تشکیل می دهد.

روغن پایه چگونه ساخته می شود؟

روغن پایه با استفاده از پالایش نفت خام تولید می شود. به این صورت که در طی فرآیند گرمایش، هیدروکربن های سبک و سنگین آن از هم جدا می شوند. ازهیدروکربن های سبک برای ساختن بنزین و سایر سوخت ها استفاده می شود و هیدوکربن های سنگین تر برای تهیه قیر و روغن های پایه به کار می رود.

ویژگی های روغن پایه

روغن های پایه دارای ویژگی های متفاوتی هستند که بر اساس هر یک از این ویژگی ها می توان آنها را برای روانکاری قطعات مختلف مورد استفاده قرار داد برخی از این ویژگی ها عبارت اند از :

1- قابلیت روانکاری بسیار بالا

2- مقاومت بالا در شرایط مختلف

3- بهبود و تقویت ویسکوزیته

4- پایداری حرارتی

5- جلوگیری از تشکیل رسوبات و مواد لجن زا

6- خصوصیت و ویژگی ارتقا یافته در دماهای پایین

انواع روغن پایه

روغن های پایه را بر اساس نوع فرمولاسیون و کارایی آنها به سه دسته روغن معدنی ، روغن طبیعی و روغن مصنوعی تقسیم می کنند که در زیر به شرح هر یک از آنها می پردازیم.

روغن پایه معدنی (Mineral)

روغن پایه ی معدنی ، روغنی است که به طور مستقیم از پالایش تفت خام به دست می آید و خود به دو دسته ی روغن پارافینیک و روغن نفتنیک تقسیم می شود. این نوع روغن در شرایط خاص کیفیت خود را از دست نمی دهد.

روغن پایه معدنی ویژگی های خود را از نفت خامی که از آن تشکیل شده و چگونگی عملیات پالایش به دست می آورد. از مزایای آن در دسترس بودن و قیمت نسبی پایین تر آن است، و معایب آن اکسید شدن و از دست دادن گرانروی در دماهای بالا، منفجر شدن در معرض عوامل اکسید کننده ی قوی و جامد شدن در دما های پایین است.

روغن های پارافینیک:

امروزه بیشتر روانکارهای مورد استفاده در ماشین‌آلات از روغن‌های پارافینیک ساخته می‌شوند. این روغن‌ها از هیدروکربن‌های نرمال و هیدروکربن‌های ایزو ساخته می شوند و مولکول‌های پارافینیک در دمای پایین، باعث ایجاد کریستال‌های واکس می شوند.

از ویژگی های روغن های پارافینیک می توان به مقاومت بالا در مقابل اکسیژن ، دمای ریزش بالاتر ،شاخص گرانروی بالاتر ،فراریت کم و در نتیجه نقطه اشتعال بالا ، وزن مخصوص کم اشاره کرد.

روغن های نفتنیک :

روغن‌های نفتنیک هیدروکربن‌های حلقوی سیرشده یک یا چند حلقه‌ای هستند که معمولا از آنها در دمای کم و هنگامی که نقطه ریزش پایین مورد نیاز باشد ، استفاده می شود. از ویژگی های روغن های نفتنیک می توان به خاصیت حل کنندگی بهتر، شاخص گرانروی پایین‌تر ، چگالی نسبی بالاتر، نقطه ی ریزش پایین و مقاومت ضعیف در مقابل اکسید شدن اشاره کرد.

روغن پایه طبیعی (Oleochemicals)

روغن طبیعی یا گیاهی روغنی است که از منابع گیاهی به دست می آید. البته درصد بسیار کمی از روان‌ کننده‌ ها را شامل می شود و عمدتا برای منافع تجدید پذیر و زیست‌ محیطی مورد استفاده قرار می گیرد. روغن های گیاهی را می توان به شکل طبیعی برای روانکاری استفاده کرد و قدرت روانکاری آنها بسیار بیشتر از روغن های معدنی است.

همچنین نقطه ی اشتعال و احتراق روغن طبیعی نسبت به روغن های معدنی بسیار بالاتر است (حدود 326ºC). اما این روغن ها در شکل طبیعی، پایداری کافی در مقابل اکسید شدن ندارند. از دیگر ویژگی های نامطلوب روغن های گیاهی نقطه ی ریزش بالای آن هاست که این مشکل را می توان با افزودن مواد افزودنی مناسب، حل نمود.

روغن پایه سنتزی (Synthetic)

روغن پایه سنتزی یا مصنوعی استخراج نمی شود بلکه از طریق فرآیند سنتز و در شرایط کنترل شده و از طریق متصل کردن چند جز آلی تولید می شود. این ترکیب شدن در شرایط کنترل شده فیزیکی و شیمیایی  باعث می شود که روغن حاصل، خواص مشخص و از پیش تعیین شده ای داشته باشد. از روغن پایه مصنوعی در شرایط خاص مانند درجه حرارت بسیار کم یا بسیار زیاد استفاده می شود.

کاربرد های روغن پایه

 از مهم ترین کاربرد های روغن های پایه می توان به تولید سیالات و سایر محصولات روغنی مانند گریس های روان کننده ،  روغن موتور ، مایعات فرآوری فلز ، روغن های اتومبیل و صنعتی، محصولات لاستیکی، روغن سفید ، روغن پارافین ، روغن هیدرولیک و… اشاره کرد و در صورتی که بخواهیم کاربرد های روغن های پایه را بر اساس نوع آنها تفکیک کنیم باید بگوییم  90 درصد روغن پایه معدنی در صنایع و خودروسازی استفاده می شود و از روغن پایه مصنوعی در تولید روغن موتور، روغن دنده، روغن بلبرینگ و… استفاده می شود.

سخن آخر

همان طور که اشاره شد روغن های پایه بر اساس فرمولاسیون و ترکیبات شیمیایی خاصی که دارند، کاربرد گسترده ای در صنایع مختلف دارند و برای تولید انواع سیالات و روغن ها مورد استفاده قرار می گیرند.