روغن های صنعتی از جمله مهمترین روغن های مورد استفاده در صنایع می باشند که با توجه به خصوصیات خاصی که دارند کاربردهای بسیاری برای آنها وجود دارد. روغن صنعتی عموما شامل 90 درصد روغن پایه می باشد و به صورت تقریبا 10 درصد افزودنی های مختلف به منظور ایجاد ویژگی های جدید به آن اضافه شده است.

اضافه کردن ماده افزودنی به روغن صنعتی :

اضافه کردن افزودنی به دو صورت میتواند در روغن ایجاد تغییر کند :

– بهبود برخی از ویژگی ها :

برخی مواقع اضافه کردن افزودنی موجود بهبود ویژگی های مختلف همچون خاصیت های مقاومت دمایی ، انتقال قدرت و … می شود.

– افزودن ویژگی های خاص به روغن :

اضافه کردن افزودنی میتواند ویژگی های جدیدی به روغن اضافه کند تا امکان استفاده از آن در صنایع مختلف و شرایط سخت را فراهم کند. برای مثال روغن هیدرولیک دارای گرید بندی های مختلف است و استفاده در اب و هوای مختلف نیازمند افزودن برخی ویژگی ها به روغن می باشد. روغنی که برای استفاده در محیطی با دمای منفی 30 درجه تولید میشود خصوصیاتش با روغنی که در دمای بالاتر از 200 درجه مورد استفاده قرار میگیرد متفاوت می باشد که برخی از این خصوصیات ناشی از افزودنی های روغن می باشد.

انواع روغن صنعتی از نظر مواد پایه :

روغن های صنعتی از نظر مواد پایه ی مورد استفاده در آنها به دو دسته بندی تقسیم می شوند :

• – روغن پایه نفتی
• – روغن پایه گیاهی

روغن پایه نفتی چیست :

این روغن از معمولترین نوع روغن های مورد استفاده در صنعتی می باشد که پایه ی نفتی دارد و برای تولید آن فرایند های تقطیر یا پالایش روی مواد نفتی انجام شده است. روغن های پایه نفتی زیرمجموعه های بسیاری دارند که حاصل از اضافه کردن افزودنی به این نوع از روغن می باشد. به بیانی بهتر این نوع از روغن پرکاربردترین روغن ها در صنایع می باشد.

از جمله ویژگی های این نوع از روغن ها می توان به موارد زیر اشاره کرد :

• گرانروی بالا
• تحمل حرارت بالا
• جلوگیری از خوردگی
• جلوگیری از زنگ زدگی
• و …

روغن پایه گیاهی :

روغن های پایه گیاهی دارای فراورده های گیاهی می باشند. برخلاف تصور عموم چنین روغن هایی به صورت صددرصد از فرایندهای گیاهی تولیدی نمیشوند و بخشی از آنها شامل روغن های پایه و بخشی نیز شامل فراورده های گیاهی می شود.

روغن های گیاهی به صورت معمول تحمل بالایی در مقابل گرما ندارد و اصطلاحا شکننده می باشد که به منظور بهبود چنین ویژگی ای که ویژگی بسیار مهمی نیز می باشد، روغن های پایه و سنتیک به آن اضافه میشود.

از جمله ویژگی های این روغن ها می توان به موارد زیر اشاره کرد :

• – دوست دار محیط زیست
• – خطرات شیمیایی کمتر
• و …

انواع روغن های صنعتی پایه نفتی :

طیف وسیعی از روغن های پایه نفتی وجود دارد که در صنایع مختلف بزرگ و کوچک مورد استفاده قرار میگیرد. از جمله مهمترین این روغن ها میتوان به موارد زیر اشاره کرد :

– روغن های انتقال دهنده قدرت یا هیدرولیک :

روغن هیدرولیک که اصطلاحا با نام روغن منتقل کننده ی قدرت نامیده میشود ، روغنی بسیار مناسب برای استفاده در فرایندهای انتقال قدرت می باشد. برای مثال در قسمت های محرکه ی خودروها از این نوع روغن ها استفاده میشوند. روغن های انتقال قدرت تحمل دمای بسیاری دارد و از خوردگی و زنگ زدگی قطعات جلوگیری میکنند.

– گریس های صنعتی :

گریس های صنعتی از دیگر انواع روغن های صنعتی می باشند. این گریس های به دلیل شکلی که دارند امکان استفاده به صورت مایع تا جامد را دارند. در برخی از گرید ها گریس صنعتی گرانروری بسیاری دارد و در مقابل برخی از گرید ها کاملا جامد می باشد!

– روغن انتقال حرارت :

از این نوع روغن ها در صنایعی که نیاز به انتقال غیرمستقیم گرما دارند استفاده می شود. در تجهیزات لبنی همچون پاتیل های صنعتی ، فرایند گرمارسانی به شیر غیر مستقیم می باشد. اول روغن گرم می شود و سپس روغن مخزن را گرم کرده و شیر به نقطه ی جوش می رسد. این نوع از روغن ها نقطه ی جوش بسیار بالایی دارند .

– روغن کمپرسور :

کمپرسور ها برای کارکرد مناسب به شدت نیازمند روغن های صنعتی هستند. روغن کمپرسور علاوه بر اینکه گردوغبار را از سیستم داخلی میگیرد، سبب خنک شدن کمپرسور نیز میشوند و کارکرد و راندمان کاری کمپرسور را بهبود می بخشند.

با توجه به نوع کمپرسور ممکن است دستگاه نیاز به روغنی با گرید مختلف داشته باشد.

روغن دنده :

روغن دنده ها در بخش گیربکس خودرو مورد استفاده قرار میگیرند. این روغن ها که قرمز رنگ می باشند از آسیب دمای بالا و خوردگی به گیربکس که قیمتی بالا دارد جلوگیری میکنند.

نتیجه گیری :

اهمیت روغن های صنعتی با توجه به کاربردهای بسیار گسترده ی آنها مشخص می باشد. طرح گستر پتروکیان به عنوان یکی از بزرگترین واحد های تولیدی انواع روغن صنعتی محسوب میشود که امکان ارائه ی روغن های تخصصی در گرید های مختلف را دارا می باشد. همچنین این واحد صنعتی امکان تولید روغن های اختصاصی را نیز دارد .

گریس ها موادی هستند که بیشتر به منظور روانکاوی و فراهم کردن عملکرد مناسب در تجهیزات مختلف مورد استفاده قرار میگیرند. گیریس ها دمای محیط کار تجهیزات مختلف را پایین اورده و از اصطکاک های منجر به حادثه جلوگیری میکنند و با روانکاوی مناسب بهبود قابل توجهی در انتقال توان ایجاد میکنند. گریس های خوراکی از جمله گیریس های مورد استفاده در صنایع غذایی و بهداشتی می باشند که دارای ویژگی هایی خاص و ویژه هستند که در این مقاله از طرح گستر پتروکیان به بیان آنها پرداخته ایم.

گریس خوراکی چیست ؟

گریس خوراکی یا فود گریس یا روانکاو خوراکی به روانکاو هایی اتلاق میشود که در دستگاه ها و تجهیزات مرتبط با صنایع غذایی و خوراکی مورد استفاده قرار میگیرند. این گریس ها باید ویژگی هایی داشته باشند که هیچ آلودگی ای به مواد غذایی وارد نکرده و از سویی دیگر عملکرد بهینه ی تجهیزات و ماشین آلات صنایع غذایی را تضمین میکنند.

با توجه به حساسیت بسیار بالای تجهیزات مورد استفاده در صنایع غذایی ، انتخاب گریس های خوراکی باید با دقت بالایی صورت گیرد در غیر این صورت محصولات تولیدی توسط آن ماشین آلات و یا صنایع مرتبط با آنها میتواند آسیب جدی به افراد مورد استفاده از آن مواد وارد سازند ، بی آنکه مقصر اصلی شناخته شود !

وظایف گریس خوراکی چیست ؟

همانطور که اشاره شد این گیریس در تجهیزات مرتبط با صنایع غذایی مورد استفاده قرار میگیرد و از این رو دو خصوصیت ویژه شامل سلامت و ایمنی را باید فراهم آورد.

سلامت : در این بخش سلامت زمانی بیان میشود که امکان برخورد مستقیم گریس با مواد غذایی وجود داشته باشد. در این حالت گریس نباید هیچ آلودگی ای را وارد مواد بیان شده کند و سلامت این مواد را تضمین نماید. بهرحال در تجهیزات صنعتی امکان ریزش روغن دستگاه ها بر روی مواد تولیدی به درصد بسیار بسیار کمی نیز وجود دارد ، از این رو روغن مذکور نباید هیچ آسیب و زیانی به مواد وارد کند.

نکته : از این رو می باشد که طبق قوانین و استانداردهای بین المللی ، روانکاو ها و گریس های خوراکی باید فاقد هرگونه فلزات سنگین باشند.

ایمنی : در بحث ایمنی ، گریس های خوراکی باید عملکرد بهینه ماشین آلات را فراهم کنند. از این رو گریس ها باید از زنگ زدگی ، خوردگی ، ایجاد فرسایش و همینطور اصطکاک های خارج از برنامه جلوگیری کنند تا دستگاه ها در ایمنی کامل به فرایند تولید مواد ادامه دهند.

چرا گریس تجهیزات مرتبط با مواد غذایی باید خوراکی و بهداشتی باشد ؟

همانطور که گفته شد ، امکان برخورد گریس ها و ریزش آنها از دستگاه ها به داخل مواد غذایی در حال تولید به هر روی وجود دارد. از این رو روغن های به کار رفته باید ویژگی هایی داشته باشند که میتوان به موارد زیر اشاره کرد :

• – هیچگونه فلزات سنگین در تولید آنها به کار گرفته نشده باشد.
• – هیچگونه مواد سرطان زا بر اساس استانداردهای سازمان غذا و دارو آمریکا در آنها وجود نداشته باشد.
• – هیچگونه مواد آسیب رسان به جنین در آنها به کار گرفته نشده باشد.
• – هیچگونه مواد آسیب رساننده به DNA در ترکیبات انها وجود نداشته باشد.

با توجه به موارد فوق نمایان میشود که انتخاب گریس صنایع غذایی از اهمیت بسیار بالایی برخوردار می باشد و عدم توجه به کیفیت گریس مورد استفاده میتواند مستقیما تولید کننده مواد غذایی را با مشکلات بهداشتی و … مواجه کند.

گریس های خوراکی چه ویژگی هایی باید داشته باشند ؟

ویژگی بسیار مهمی که باید در تمامی گریس های خوراکی وجود داشته باشد، عدم واکنش بر اثر گرما و اصطکاک زیاد می باشد. این گریس ها به هیچ وجه نباید در زمانی که محیط کارشان بسیار گرم است یا اصطکاک بسیار زیادی دارد ، واکنش های شیمیایی یا خطرناک بروز دهند، نباید هیچ دود و آلودگی در چنین مواردی از خود نشان دهند و هیچ تغییر شکل غیر استانداردی در آنها نباید صورت پذیرد.

از سویی دیگر این نوع گریس ها باید کاملا بی بو و بی مزه باشند و هیچ تغییر در این موارد زمان مواجهه با گرمای زیاد در آنها ایجاد نشود.

انواع روان کاوهای خوراکی :

روانکاو های خوراکی بر اساس استانداردهای موجود بین تولید کنندگان در 3 دسته بندی تقسیم بندی میشوند :

H1 :  گریس های خوراکی گرید H1 ایمن ترین نوع گریس های خوراکی هستند. این گریس ها در مواردی مورد استفاده قرار میگیرند که امکان برخورد گریس با مواد غذایی بالا باشد. در نتیجه گریس های مورد استفاده در چنین مواقعی با حساسیت بسیار بالا باید انتخاب شوند.

H2 :  : گریس های خوراکی گرید H2 به صورت مستقیم با مواد غذایی برخورد نمی کنند. امکان استفاده از این گرین ها در دستگاه های تولید کننده ی مواد غذایی وجود دارد.

H3 :  : گریس های خوراکی گرید H3 به صورت مستقیم با مواد غذایی برخورد ندارند و در تجهیزات حمل کننده ی مواد غذایی بیشتر مورد استفاده قرار میگیرند.

قیمت گریس های خوراکی :

قیمت گریس های خوراکی بسته به تولید کننده و گرید آن متفاوت می باشد. در انتخاب گریس های خوراکی حتما باید با توجه به نیاز تجهیزات خود اقدام به تهیه ی گرید مناسب کنید و از صرف هزینه برای انتخاب برندهای شناخته شده هراسی نداشته باشید چراکه هم برای مصرف کننده و هم برای تولید کننده ی مواد غذایی اهمیتی بسیار ویژه دارد.

نتیجه گیری :

در این مقاله از طرح گستر پتروکیان به معرفی گریس های خوراکی پرداختیم و مهمترین ویژگی های این نوع از گریس ها و کاربردهای آنها را بیان کردیم. این نوع از روغن ها با توجه به اهمیت آنها در صنایع غذایی ، طی فرایندهایی خاص و با توجه به استانداردهایی ویزه تولید میشوند که در این مقاله به بیان آنها پرداختیم.

روغن صنعتی یکی از روغن های مایعی است که در بسیاری از صنایع مورد استفاده قرار می گیرد. این روغن ها دارای انواع مختلفی هستند که هر یک از آنها کاربردهای خاص خودشان را دارند. معمولا از این نوع روغن ها  به عنوان روان کننده در دستگاه های صنعتی استفاده می شود.

اگر شما هم علاقمند هستید، در خصوص روغن های صنعتی و کاربرد آنها اطلاعات بیشتری کسب کنید؛ دعوت می کنیم در ادامه با طرح گستر پتروکیان همراه باشید.

روغن صنعتی چیست؟

روغن صنعتی یا روانکار ماده ای است که به منظور کاهش اصطکاک میان سطوح در تماس با هم استفاده می شود. این روغن در سیستم های مختلف وظیفه ی انتقال نیرو ،حمل ذرات خارجی و گرم کردن یا خنک کردن سطوح مختلف را برعهده دارد.

روغن های صنعتی براساس دمای کارکرد و نوع ویسکوزیته به ایزو گریدهای  15، 22، 32، 46، 68، 100، 150، 220، 320، 460، 680، 1000تقسیم می شوند .بر اساس این ایزو گریدها هر چه عدد بیشتر باشد، گرانروی (ویسکوزیته) روغن بیشتر می باشد.

تاریخچه پیدایش روغن صنعتی

تا قبل از استخراج نفت در سال 1883 ، روغن های صنعتی مورد استفاده جهت روانکاری چرخ دنده ها از روغن حیوانی مانند روغن نهنگ و روغن گاوی یا روغن های گیاهی استفاده میشد. اما این روغن ها در استفاده ی صنعتی طول عمر پایینی داشتند و خیلی زود فاسد می شدند. با اکتشاف نفت ، تولید روغن های صنعتی به عنوان یکی از مشتقات آن اختراع شد و به مرور زمان و پیشرفت تکنولوژی روغن های صنعتی باکیفیت متناسب با دستگاه های صنعتی تولید گردید. امروزه روغن های صنعتی با کیفیت، مقاومت بالایی در برابر فشار و حرارت دارند و از ساییدگی و اصحکاک قطعات جلوگیری می کنند و باعث افزایش طول عمر دستگاهای صنعتی می شوند.

روغن صنعتی چگونه تولید می شود؟

روغن صنعتی از ترکیب حدود 90 درصد روغن پایه (معدنی، سنتتیک یا نیمه سنتتیک) و حدود کمتر از 10 درصد مواد افزودنی ساخته می شود. روغن پایه ، روغن مایعی است که از نفت خام به دست می آید و مواد افزودنی، ترکیبات شیمیایی هستند که افزودن آن ها به روغن پایه باعث بهتر شدن ویژگی های آن و یا افزودن ویژگی های جدید به آن می شود.

ویژگی های روغن های صنعتی

مهم ترین خصوصیات روغن های صنعتی شامل موارد زیر است :

• ضد زنگ
• ضد سایش
• ضد کف
• ضد اکسیداسیون
• پایین آورنده ی نقطه ی ریزش
• پاک کننده قوی
• متفرق کننده
• بهبود دهنده های اصطکاک
• بهبود دهنده های شاخص گرانروی
• مقاومت در برابر حرارت بالا و عدم بخار
• ضریب اصطکاک کم
• درزگیری و آب بندی

مشخصات فنی روغن های صنعتی

مهم ترین مشخصات و خصوصیات روغن های صنعتی شامل موارد زیر است:

1- ویسکوزیته روغن صنعتی :

شاخص ویسکوزیته (VI) نشان دهنده ی میزان حساسیت روان کننده به تغییرات دما می باشد. در صورتی که یک VI بالا باشد یعنی روان کننده در دماهای بسیار بالا و پایین، پایدارتر خواهد بود.

2- نقطه ریزش روغن صنعتی :

به قابلیت جریان روغن صنعتی در دمای پایین نقطه ی ریزش گفته می شود. یعنی دمایی که روغن یخ نمی زند و به جریان خود ادامه می دهد. این ویژگی امکان روانکاری دستگاه ها در فضاهای باز و در هوای بسیار سرد و یخبندان را فراهم می کند.

3-نقطه اشتعال روغن صنعتی :

نقطه ی اشتعال دمایی است که در آن ترکیب روغن و بخار و هوا آتش بگیرد و بسوزد.از این شاخص برای پیشبینی خطر انفجار و آتش سوزی روغن در انبار ها و در حین حمل و نقل استفاده می شود.

انواع روغن صنعتی

در حالت کلی روغن های مایع صنعتی به سه دسته ی زیر تقسیم می شوند.

روغن های طبیعی

روغن طبیعی از چربی های حیوانی و گیاهان  تولید می شود مانند روغن کرچک یا کلزا . این نوع روغن ها در دمای بالا اکسید شده و از بین می روند. به همین دلیل امروزه در روانکاوی دستگاه های صنعتی استفاده نمی شود.

روغن های معدنی

روغن های معدنی از فراوری نفت خام به دست می آیند. این روغن ها نسبت به تغییرات دما بسیار حساس هستند و دارای ویسکوزیته 120 می باشند. نقطه ریزش آنها نیز در محدوده 6- تا 60- درجه سانتیگراد است. همچنین نقطه ی اشتعال کمتری دارند و به راحتی می سوزند. این نوع روغن ها دارای مقادیر زیادی گوگرد، فسفر، نیتروژن و … هستند و بزرگ ترین عیب آنها این است که دارای ناخالصی هایی هستند و به راحتی رسوب کرده و باعث تشکیل لجن و آلودگی محیط زیست می شوند.

روغن های مصنوعی

روغن های مصنوعی از طریق فرایند های شیمیایی ساخته می شوند تا بتوانند جایگزین روغن های معدنی شوند. این نوع محصول ناخالصی روغن های معدنی را نداد . همچنین شاخص ویسکوزیته ی بسیار بالایی دارد و دمای بالا را می تواند تحمل کند. نقطه ریزش آنها بین -18 درجه و -74 درجه سانتیگراد است و نقطه ی اشتعال آن بالاست  و تا سطح غیر قابل اشتعال می تواند عمل کند.

انواع روغن صنعتی بر اساس کاربرد

از معروف ترین روغن های صنعتی بر اساس کاربرد می توان به موارد زیر اشاره کرد :

• 1-روغن هیدرولیک، روغن های با شاخص گرانروی بالا : یکی از پر کاربرد ترین و بهترین روغن های صنعتی روغن هیدرولیک است.این نوع روغن با خلوص بالایی که دارد ، وظیفه ی انتقال نیرو را بر عهده دارند و به عنوان خنک کننده و روان کننده در دماهای بالا استفاده می شوند. همچنین ضد زنگ ، ضد خوردگی و ساییدگی هستند.
• 2- روغن های ترانسفورماتور و عایق الکتریکی : از این نوع روغن در ترانس های برق استفاده می شود.
• 3-روغن های پمپ وکیوم و پمپ های دیفیوژن با پایه سیلیکون هستند که به منظور استفاده در صنایع اتمی و اتاق های خلا به کار می روند.
• 4-روغن های توربین جهت استفاده در انواع توربین های بخاری، آبی و گازی صنعتی در نیروگاه های برق، پتروشیمی ها و پالایشگاه ها : این نوع روغن وظیفه ی روانکاری یاتاقان ها و چرخ دنده های توربین ها را برعهده دارد و از اصطکاک آنها جلوگیری می کند. همچنین به دلیل خاصیت ضد زنگ بودن آن از زنگ زدگی و خوردگی قطعات جلوگیری می کند.
• 5-روغن با گرید خوراکی مخصوص صنایع غذایی و داروسازی برای استفاده در دستگاه هایی که در نزدیکی مواد خوراکی کار می کنند.
• 6- روغن های کمپرسورهای سرمایشی مخصوص سرد خانه ها و سیستم های تهویه : این نوع روغن وظیفه ی خنک سازی کمپرسورها را برعهده دارد. همچنین ذرات گرد غبار موجود در مخزن روغن را به فیلتر منتقل کرده و باعث تمیز کاری دستگاه می شود.
• 7-روغن های ویژه ماشین ابزار، روغن های برش، مته کاری، تراشکاری و فرزکار فلزات آهنی : این نوع روغن براده ها را از قطعه ای که در حال کار بر روی آن هستید دور می کند و علاوه بر این می تواند به میزان زیادی در خنک کردن ابزارهایی که برای تراشکاری و برش مورد استفاده قرار می گیرند نیز کاربرد داشته باشد.
• 8– روغن های انتقال حرارت : این نوع روغن ها در سیستم های انتقال گرما استفاده می شوند و از نقطه جوش بالایی برخوردار اند. روش این روغن به این صورت است که حرارت محیط را دریافت کرده و از گرم شدن محیطی که در آن قرار دارد، جلوگیری می کند.
• 9- روغن های گردشی برای به کارگیری در ماشین های صنعتی مانند سیستم های گردشی و هیدرولیکی استفاده می شود.
• 10- روغن دنده : از روغن دنده یا گیربکس برای روانکاری گیربکس استفاده می شود.رنگ آن قرمز است و باعث افزایش سلامت خودرو می شود.
• 11- روغن زنجیر
• 12- روغن های مخصوص ماشین های سنگین

کاربرد روغن های صنعتی

مهم ترین کاربرد روغن های صنعتی استفاده به عنوان روان کننده در چرخ دنده ی ماشین آلات و دستگاه های صنعتی می باشد. همچنین از روغن های صنعتی برای پیشگیری از چسبیدن مواد اولیه ی تولیدات صنعتی به هم استفاده می شود. علاوه بر این روغن ها در زندگی روزمره برای کاهش اصطکاک یک قطعه و کمک به کارکرد بهتر و کارآمد آن استفاده می شود.

سخن آخر

همان طور که اشاره شد، روغن های صنعتی روغن هایی هستند که از آنها به عنوان روان کننده برای کاهش اصطکاک بین دو سطح در دستگاه های صنعتی مختلف استفاده می شود. این روغن شامل روغن دنده صنعتی، روغن کمپرسور هوا، روغن هیدرولیک ،روغن توربین و… می باشد.که هر کدام از آنها ویژگی ها و مزایای متفاوتی دارند مانند ضد زنگ، ضد سایش و خوردگی ، قابلیت تحمل دماهای بالا و پایین . از روغن های صنعتی در صنایع مختلف نفت و گاز ، پتروشیمی، پزشکی ، فراوری مواد غذایی ،خودروسازی ، اتوماسیون ، ساخت و… استفاده می شود.