روغن صنعتی یکی از روغن های مایعی است که در بسیاری از صنایع مورد استفاده قرار می گیرد. این روغن ها دارای انواع مختلفی هستند که هر یک از آنها کاربردهای خاص خودشان را دارند. معمولا از این نوع روغن ها  به عنوان روان کننده در دستگاه های صنعتی استفاده می شود.

اگر شما هم علاقمند هستید، در خصوص روغن های صنعتی و کاربرد آنها اطلاعات بیشتری کسب کنید؛ دعوت می کنیم در ادامه با طرح گستر پتروکیان همراه باشید.

روغن صنعتی چیست؟

روغن صنعتی یا روانکار ماده ای است که به منظور کاهش اصطکاک میان سطوح در تماس با هم استفاده می شود. این روغن در سیستم های مختلف وظیفه ی انتقال نیرو ،حمل ذرات خارجی و گرم کردن یا خنک کردن سطوح مختلف را برعهده دارد.

روغن های صنعتی براساس دمای کارکرد و نوع ویسکوزیته به ایزو گریدهای  15، 22، 32، 46، 68، 100، 150، 220، 320، 460، 680، 1000تقسیم می شوند .بر اساس این ایزو گریدها هر چه عدد بیشتر باشد، گرانروی (ویسکوزیته) روغن بیشتر می باشد.

تاریخچه پیدایش روغن صنعتی

تا قبل از استخراج نفت در سال 1883 ، روغن های صنعتی مورد استفاده جهت روانکاری چرخ دنده ها از روغن حیوانی مانند روغن نهنگ و روغن گاوی یا روغن های گیاهی استفاده میشد. اما این روغن ها در استفاده ی صنعتی طول عمر پایینی داشتند و خیلی زود فاسد می شدند. با اکتشاف نفت ، تولید روغن های صنعتی به عنوان یکی از مشتقات آن اختراع شد و به مرور زمان و پیشرفت تکنولوژی روغن های صنعتی باکیفیت متناسب با دستگاه های صنعتی تولید گردید. امروزه روغن های صنعتی با کیفیت، مقاومت بالایی در برابر فشار و حرارت دارند و از ساییدگی و اصحکاک قطعات جلوگیری می کنند و باعث افزایش طول عمر دستگاهای صنعتی می شوند.

روغن صنعتی چگونه تولید می شود؟

روغن صنعتی از ترکیب حدود 90 درصد روغن پایه (معدنی، سنتتیک یا نیمه سنتتیک) و حدود کمتر از 10 درصد مواد افزودنی ساخته می شود. روغن پایه ، روغن مایعی است که از نفت خام به دست می آید و مواد افزودنی، ترکیبات شیمیایی هستند که افزودن آن ها به روغن پایه باعث بهتر شدن ویژگی های آن و یا افزودن ویژگی های جدید به آن می شود.

ویژگی های روغن های صنعتی

مهم ترین خصوصیات روغن های صنعتی شامل موارد زیر است :

• ضد زنگ
• ضد سایش
• ضد کف
• ضد اکسیداسیون
• پایین آورنده ی نقطه ی ریزش
• پاک کننده قوی
• متفرق کننده
• بهبود دهنده های اصطکاک
• بهبود دهنده های شاخص گرانروی
• مقاومت در برابر حرارت بالا و عدم بخار
• ضریب اصطکاک کم
• درزگیری و آب بندی

مشخصات فنی روغن های صنعتی

مهم ترین مشخصات و خصوصیات روغن های صنعتی شامل موارد زیر است:

1- ویسکوزیته روغن صنعتی :

شاخص ویسکوزیته (VI) نشان دهنده ی میزان حساسیت روان کننده به تغییرات دما می باشد. در صورتی که یک VI بالا باشد یعنی روان کننده در دماهای بسیار بالا و پایین، پایدارتر خواهد بود.

2- نقطه ریزش روغن صنعتی :

به قابلیت جریان روغن صنعتی در دمای پایین نقطه ی ریزش گفته می شود. یعنی دمایی که روغن یخ نمی زند و به جریان خود ادامه می دهد. این ویژگی امکان روانکاری دستگاه ها در فضاهای باز و در هوای بسیار سرد و یخبندان را فراهم می کند.

3-نقطه اشتعال روغن صنعتی :

نقطه ی اشتعال دمایی است که در آن ترکیب روغن و بخار و هوا آتش بگیرد و بسوزد.از این شاخص برای پیشبینی خطر انفجار و آتش سوزی روغن در انبار ها و در حین حمل و نقل استفاده می شود.

انواع روغن صنعتی

در حالت کلی روغن های مایع صنعتی به سه دسته ی زیر تقسیم می شوند.

روغن های طبیعی

روغن طبیعی از چربی های حیوانی و گیاهان  تولید می شود مانند روغن کرچک یا کلزا . این نوع روغن ها در دمای بالا اکسید شده و از بین می روند. به همین دلیل امروزه در روانکاوی دستگاه های صنعتی استفاده نمی شود.

روغن های معدنی

روغن های معدنی از فراوری نفت خام به دست می آیند. این روغن ها نسبت به تغییرات دما بسیار حساس هستند و دارای ویسکوزیته 120 می باشند. نقطه ریزش آنها نیز در محدوده 6- تا 60- درجه سانتیگراد است. همچنین نقطه ی اشتعال کمتری دارند و به راحتی می سوزند. این نوع روغن ها دارای مقادیر زیادی گوگرد، فسفر، نیتروژن و … هستند و بزرگ ترین عیب آنها این است که دارای ناخالصی هایی هستند و به راحتی رسوب کرده و باعث تشکیل لجن و آلودگی محیط زیست می شوند.

روغن های مصنوعی

روغن های مصنوعی از طریق فرایند های شیمیایی ساخته می شوند تا بتوانند جایگزین روغن های معدنی شوند. این نوع محصول ناخالصی روغن های معدنی را نداد . همچنین شاخص ویسکوزیته ی بسیار بالایی دارد و دمای بالا را می تواند تحمل کند. نقطه ریزش آنها بین -18 درجه و -74 درجه سانتیگراد است و نقطه ی اشتعال آن بالاست  و تا سطح غیر قابل اشتعال می تواند عمل کند.

انواع روغن صنعتی بر اساس کاربرد

از معروف ترین روغن های صنعتی بر اساس کاربرد می توان به موارد زیر اشاره کرد :

• 1-روغن هیدرولیک، روغن های با شاخص گرانروی بالا : یکی از پر کاربرد ترین و بهترین روغن های صنعتی روغن هیدرولیک است.این نوع روغن با خلوص بالایی که دارد ، وظیفه ی انتقال نیرو را بر عهده دارند و به عنوان خنک کننده و روان کننده در دماهای بالا استفاده می شوند. همچنین ضد زنگ ، ضد خوردگی و ساییدگی هستند.
• 2- روغن های ترانسفورماتور و عایق الکتریکی : از این نوع روغن در ترانس های برق استفاده می شود.
• 3-روغن های پمپ وکیوم و پمپ های دیفیوژن با پایه سیلیکون هستند که به منظور استفاده در صنایع اتمی و اتاق های خلا به کار می روند.
• 4-روغن های توربین جهت استفاده در انواع توربین های بخاری، آبی و گازی صنعتی در نیروگاه های برق، پتروشیمی ها و پالایشگاه ها : این نوع روغن وظیفه ی روانکاری یاتاقان ها و چرخ دنده های توربین ها را برعهده دارد و از اصطکاک آنها جلوگیری می کند. همچنین به دلیل خاصیت ضد زنگ بودن آن از زنگ زدگی و خوردگی قطعات جلوگیری می کند.
• 5-روغن با گرید خوراکی مخصوص صنایع غذایی و داروسازی برای استفاده در دستگاه هایی که در نزدیکی مواد خوراکی کار می کنند.
• 6- روغن های کمپرسورهای سرمایشی مخصوص سرد خانه ها و سیستم های تهویه : این نوع روغن وظیفه ی خنک سازی کمپرسورها را برعهده دارد. همچنین ذرات گرد غبار موجود در مخزن روغن را به فیلتر منتقل کرده و باعث تمیز کاری دستگاه می شود.
• 7-روغن های ویژه ماشین ابزار، روغن های برش، مته کاری، تراشکاری و فرزکار فلزات آهنی : این نوع روغن براده ها را از قطعه ای که در حال کار بر روی آن هستید دور می کند و علاوه بر این می تواند به میزان زیادی در خنک کردن ابزارهایی که برای تراشکاری و برش مورد استفاده قرار می گیرند نیز کاربرد داشته باشد.
• 8– روغن های انتقال حرارت : این نوع روغن ها در سیستم های انتقال گرما استفاده می شوند و از نقطه جوش بالایی برخوردار اند. روش این روغن به این صورت است که حرارت محیط را دریافت کرده و از گرم شدن محیطی که در آن قرار دارد، جلوگیری می کند.
• 9- روغن های گردشی برای به کارگیری در ماشین های صنعتی مانند سیستم های گردشی و هیدرولیکی استفاده می شود.
• 10- روغن دنده : از روغن دنده یا گیربکس برای روانکاری گیربکس استفاده می شود.رنگ آن قرمز است و باعث افزایش سلامت خودرو می شود.
• 11- روغن زنجیر
• 12- روغن های مخصوص ماشین های سنگین

کاربرد روغن های صنعتی

مهم ترین کاربرد روغن های صنعتی استفاده به عنوان روان کننده در چرخ دنده ی ماشین آلات و دستگاه های صنعتی می باشد. همچنین از روغن های صنعتی برای پیشگیری از چسبیدن مواد اولیه ی تولیدات صنعتی به هم استفاده می شود. علاوه بر این روغن ها در زندگی روزمره برای کاهش اصطکاک یک قطعه و کمک به کارکرد بهتر و کارآمد آن استفاده می شود.

سخن آخر

همان طور که اشاره شد، روغن های صنعتی روغن هایی هستند که از آنها به عنوان روان کننده برای کاهش اصطکاک بین دو سطح در دستگاه های صنعتی مختلف استفاده می شود. این روغن شامل روغن دنده صنعتی، روغن کمپرسور هوا، روغن هیدرولیک ،روغن توربین و… می باشد.که هر کدام از آنها ویژگی ها و مزایای متفاوتی دارند مانند ضد زنگ، ضد سایش و خوردگی ، قابلیت تحمل دماهای بالا و پایین . از روغن های صنعتی در صنایع مختلف نفت و گاز ، پتروشیمی، پزشکی ، فراوری مواد غذایی ،خودروسازی ، اتوماسیون ، ساخت و… استفاده می شود.